Laaggeletterdheid: hardnekkig en duur probleem

Laaggeletterden hebben moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. En dus met het begrijpen en toepassen van informatie die essentieel is voor het functioneren in de maatschappij.  Dat betekent nogal wat in een samenleving als de onze, die in een snel tempo ingewikkelder wordt. Een samenleving bovendien die steeds meer uit gaat van de zelfredzaamheid van de burger. Een burger die geacht wordt met een computer en/of een smartphone uit de voeten te kunnen.

Laaggeletterden belanden aan de zijlijn

Mensen met een taal- en/of rekenachterstand belanden dus maar al te vaak aan de zijlijn. Een baan vinden is lastig en ze komen niet zelden terecht in een sociaal isolement. ‘Ze hebben drie keer zo vaak een uitkering. Ze gaan zes jaar eerder dood en leven gemiddeld negentien jaar minder in goede gezondheid’, schreven de onderzoekers Pieter Hilhorst en Albert Jan Kruiter vorige maand in De Volkskrant. Maar liefst zo’n 43% is werkeloos, aldus de Stichting Lezen & Schrijven (Den Haag). Deze organisatie zet zich in voor de laaggeletterden in ons land.

Laaggeletterdheid komt voor bij jong en oud

Bijna 15% bevolking is laaggeletterd

Deze groep is overigens een stuk groter dan je anno 2017 zou verwachten. Volgens de Algemene Rekenkamer telt ons land ongeveer 2,5 miljoen mensen die laaggeletterd zijn, ofwel bijna 15% van de bevolking. Dat is nogal wat in een land dat toch een breed spectrum van scholingsmogelijkheden biedt. En het probleem doet zich voor onder ouderen en jongeren, vrouwen en mannen en mensen met én zonder migratiegeschiedenis. Ze wonen zowel in als buiten de steden.

Kosten laaggeletterdheid: € 1 miljard

Deze groep kost onze samenleving bijna een miljard euro per jaar, becijferde PricewaterhouseCoopers (PwC) onlangs. Het gaat daarbij om economische en sociale kosten. Die belanden op het bordje van de laaggeletterden zelf, van werkgevers, van zorgverzekeraars en van de overheid. Meer dan de helft van de kosten hebben te maken met productiviteitsverlies.

Overheid loopt belasting mis

Want laaggeletterden zijn vaker werkloos en hebben daardoor minder inkomsten. En als ze werken, verdienen ze minder wegens hun lagere productiviteit. Daardoor krijgt de overheid jaarlijks 239 miljoen euro minder belasting in het laatje. In het blauwe kader bovenaan de rechter kolom zijn de maatschappelijke kosten voor laaggeletterdheid nader uitgesplitst. Maar de totale kosten zijn veel hoger.

Laaggeletterdheid ook commercieel probleem

Denk maar aan de gederfde omzet van het bedrijfsleven. Laaggeletterden kunnen vaak niet veel met het taalgebruik in commerciële mailings, brochures en andere uitingen. Die consumenten gaan dus ook niet snel over tot aankoop van de daarin aangeprezen goederen en diensten. Bedrijven en andere organisaties lopen daardoor veel omzet mis. We hebben het immers over 2,5 miljoen potentiële klanten, 15% van de bevolking! En die groep zal eerder groeien dan afnemen, ondanks de (nog relatief geringe) inspanningen om het tij te keren.

Laaggeletterdheid neemt toe

De Stichting Lezen & Schrijven wil niet voor niets meer aandacht voor de taalvaardigheid van jongeren. Mede door de oprukkende beeldcultuur hebben die steeds meer moeite met lezen. En vergeet de migranten niet. Hun aantal zal de komende jaren waarschijnlijk nog flink toenemen. Een deel van hen is van huis uit analfabeet of laaggeletterd. Zij. maar ook de beter opgeleide migranten slagen er niet altijd in onze taal voldoende onder de knie te krijgen. Simpelweg doordat die zo anders is dan hun moedertaal. Ze blijven hangen op het niveau van laaggeletterden.